Εμμονές

Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΔΨ): Όταν το μυαλό παίζει παιχνίδια

Έχεις νιώσει ποτέ ότι πρέπει να ελέγξεις ξανά και ξανά αν κλείδωσες την πόρτα ή αν έκλεισες το μάτι της κουζίνας, ακόμα κι αν ξέρεις πως το έκανες; Ή μήπως έχεις σκεφτεί κάτι που δεν θέλεις καθόλου να σκέφτεσαι, αλλά δεν μπορείς να το βγάλεις από το μυαλό σου; Αν ναι, δεν είσαι μόνος.

Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΔΨ) είναι μια ψυχική κατάσταση που κάνει το μυαλό να «κολλάει» σε συγκεκριμένες σκέψεις (ιδεοληψίες) και να απαιτεί συγκεκριμένες ενέργειες (ψυχαναγκασμούς) για να ηρεμήσει.

Τι είναι οι ιδεοληψίες;

Πρόκειται για ανεπιθύμητες, ενοχλητικές σκέψεις που έρχονται στο μυαλό χωρίς να το θέλουμε. Μερικά παραδείγματα:

• “Τα χέρια μου είναι γεμάτα μικρόβια!” → Και ξαφνικά, θέλεις να τα πλένεις ξανά και ξανά.
• “Μήπως δεν έκλεισα τον θερμοσίφωνα;” → Και βρίσκεσαι να τον ελέγχεις δέκα φορές πριν φύγεις από το σπίτι.
• “Μήπως είπα κάτι κακό χωρίς να το καταλάβω;” → Και αρχίζεις να ζητάς διαρκώς επιβεβαίωση από τους άλλους.

Και οι ψυχαναγκασμοί;

Είναι οι ενέργειες ή τα μικρά «τελετουργικά» που μας κάνουν να νιώθουμε πως έχουμε τον έλεγχο. Μπορεί να είναι σωματικές πράξεις (πλύσιμο, έλεγχοι, τακτοποίηση) ή και σκέψεις (επανάληψη συγκεκριμένων λέξεων ή προσευχών).

Στην αρχή, αυτές οι συνήθειες φαίνεται πως μειώνουν το άγχος, αλλά στην πραγματικότητα τροφοδοτούν τον φαύλο κύκλο της ΙΔΨ.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Δεν υπάρχει μία και μοναδική απάντηση, αλλά ξέρουμε πως μπορεί να σχετίζεται με:

• Τη βιολογία μας – Ο εγκέφαλός μας λειτουργεί λίγο διαφορετικά.
• Τα γονίδια – Αν υπάρχει ΙΔΨ στην οικογένεια, οι πιθανότητες αυξάνονται.
• Την ανατροφή και τις εμπειρίες μας – Αυστηροί κανόνες ή έντονο στρες μπορεί να παίξουν ρόλο.

Μπορεί κάποιος να ξεπεράσει την ΙΔΨ;

Ναι! Η ΙΔΨ μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά αντιμετωπίζεται. Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η φαρμακευτική αγωγή έχουν βοηθήσει πολλούς ανθρώπους να ζήσουν πιο ήρεμα, χωρίς να κυριαρχούνται από τις ιδεοληψίες τους.

Το πιο σημαντικό είναι να θυμάσαι ότι δεν είσαι μόνος και ότι η βοήθεια είναι διαθέσιμη.